Αλέξης Πάρνης

Ποιητής, πεζογράφος, θεατρικός συγγραφέας και σεναριογράφος με διεθνή φήμη τις πρώτες μεταπολεμικές δεκαετίες του περασμένου αιώνα. Ο Αλέξης Πάρνης (φιλολογικό ψευδώνυμο του Σωτήρη Λεωνιδάκη) είναι περισσότερο γνωστός για το βραβευμένο επικό ποίημα «Μπελογιάννης» (1955) και το θεατρικό έργο «Το νησί της Αφροδίτης» (1960), που μεταφέρθηκε αργότερα στον κινηματογράφο (1969).

Τα χρόνια της ναζιστικής κατοχής και τα «Δεκεμβριανά»

Ο Αλέξης Πάρνης γεννήθηκε στις 24 Μαΐου 1924 στον Πειραιά. Αποφοίτησε από την Ιωνίδειο Σχολή το 1942, όταν η Ελλάδα βρισκόταν πλέον υπό ναζιστική κατοχή. Προτού ακόμα οργανωθεί στην Εαμική Αντίσταση και το ΚΚΕ, έκρυψε κι έσωσε μαζί με τον πατέρα του μία εβραϊκή οικογένεια. Γι’ αυτή την πράξη τους το Ίδρυμα Γιαν Βάνσεν θα τιμήσει και τους δύο μεταγενέστερα με τον τίτλο «Δίκαιος των Εθνών».

Σε ηλικία 20 ετών, ο Αλέξης Πάρνης παίρνει μέρος ως καπετάνιος του εφεδρικού λόχου του ΕΛΑΣ στην τελευταία μάχη εναντίον των Γερμανών στο Περιστέρι (Γέφυρα Kολοκυνθούς, 12/9/1944) και αργότερα στα «Δεκεμβριανά», όπου τραυματίστηκε σοβαρά.

Την περίοδο 1945-1948 βρέθηκε πολιτικός πρόσφυγας στο Ρουμπίκ της Αλβανίας και το Μπούλκες της Γιουγκοσλαβίας. Επανήλθε στην Ελλάδα κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου Πολέμου και υπηρέτησε στον «Δημοκρατικό Στρατό» ως πολεμικός ανταποκριτής. Εκείνη την περίοδο έγραψε και το ποίημα «Σ’ έναν καινούριο σύντροφο», όπου σημείωνε: «Ένας καινούριος πάτησε το κατώφλι του κόμματος... Εδώ που ήρθες να είσαι δίκαιος σαν τον ήλιο... να ‘χεις τα χέρια σαν τη βαριά για να γκρεμίζεις τις Βαστίλλες... να ‘χεις τα χέρια απαλά για να χαϊδεύεις τις πληγές του λαού».

Η ζωή στην Σοβιετική Ένωση

Μετά την ήττα του «Δημοκρατικού Στρατού» και τη λήξη του Εμφυλίου Πολέμου (1949) έζησε έως το 1962 στη Σοβιετική Ένωση και συγκεκριμένα στην Τασκένδη. Φοίτησε στο Λογοτεχνικό Ινστιτούτο Μαξίμ Γκόρκι της Μόσχας και το 1954 δημοσιεύει στο λογοτεχνικό περιοδικό «Νόβι Μιρ» το μεγάλο επικό ποίημά του «Μπελογιάννης», για το οποίο τον επόμενο χρόνο τιμήθηκε με το Α' Βραβείο Ποίησης στο Φεστιβάλ Βαρσοβίας. Στην κριτική επιτροπή που τον βράβευσε συμμετείχαν δύο μεγάλα ονόματα της παγκόσμιας ποίησης, ο Πάμπλο Νερούδα (πρόεδρος) και ο Ναζίμ Χικμέτ. Το όνομά του έγινε λήμμα στη Μεγάλη Σοβιετική Εγκυκλοπαίδεια.

Μετά την καταδίκη του Στάλιν από το 20ό Συνέδριο του ΚΚΣΕ, ο Πάρνης δεν αποδέχτηκε τις αποφάσεις της 6ης Πλατιάς Ολομέλειας της ΚΕ του ΚΚΕ και την καθαίρεση του Νίκου Ζαχαριάδη, με τον οποίο τον συνέδεε πολύχρονη φιλία, που αποτυπώθηκε και στο έργο του «Γεια χαρά, Νίκος». Οι εξελίξεις αυτές τον έφεραν σε αντίθεση με το ΚΚΕ και γι' αυτό διαγράφηκε.

«Το νησί της Αφροδίτης» σε 175 θέατρα της Σοβιετικής Ένωσης

Το 1960, ανέβηκε στο «Μάλι Τεάτρ» της Μόσχας το θεατρικό έργο του «Το νησί της Αφροδίτης», το οποίο για δύο χρόνια παραστάθηκε σε 175 θέατρα της Σοβιετικής Ένωσης και των υπόλοιπων Λαϊκών Δημοκρατιών. Το έργο αυτό αναφερόταν στους αγώνες του κυπριακού ελληνισμού και αποτέλεσε το διαβατήριο για την επιστροφή του στην Ελλάδα. Το 1963 «Το Νησί της Αφροδίτης» παρουσιάστηκε από την Κυβέλη στο Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος και το 1969 μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο με δικό του σενάριο από τον σκηνοθέτη Γιώργο Σκαλενάκη με πρωταγωνίστρια την Κατίνα Παξινού, στη μοναδική της εμφάνιση σε ταινία ελληνικής παραγωγής.

Το 1966, έχοντας πλέον επαναπατριστεί, ο Αλέξης Πάρνης δημοσίευσε το σατιρικό μυθιστόρημα «Ο Διορθωτής». Το έργο μεταφράστηκε το 1981 στα αγγλικά και ο κριτικός Τόμας Χάιντ έγραψε στη «Σάντεϊ Τέλεγκραφ» ότι «Ο "Διορθωτής" πρέπει να γίνει υποχρεωτικό ανάγνωσμα για όλους τους επαναστάτες στη Γη». Το 1967 το δράμα του «Λεωφόρος Πάστερνακ» ανέβηκε στο Θέατρο Ο' Νιλ στο Πλέι Χάουζ της Μασαχουσέτης. Οι κρίσεις για το έργο, τον σκηνοθέτη και τους ηθοποιούς ήταν εγκωμιαστικές. Μερικά χρόνια αργότερα (1971), η «Λεωφόρος Πάστερνακ» κυκλοφόρησε και σε μυθιστορηματική εκδοχή.

Το συγγραφικό του έργο

Άλλα έργα του: τα θεατρικά «Τελευταία Νύχτα», «Ξερόβραχος», «Φωτεινό Βράδυ», «Σταυροδρόμι», «Προγεφύρωμα», «Η μπρατσέρα του παππού», «Δροσιά στο Καψοχώρι», «Τα Φτερά του Ίκαρου», «Η επιστροφή της Μήδειας», «Το Φως του Αυγερινού,» «Λευκή Κηλίδα» και «Ανοιχτός Λογαριασμός», τα μυθιστορήματα «Μια Πράγα για τον καθένα», «Ο Κινηματίας, «Μαφιόζος» και «Ο κήπος τού πραξικοπήματος», καθώς και ποιητικές συλλογές «Χειρόγραφα Α'» και «Χειρόγραφα Β’».

Έγραψε σενάρια ταινιών («Χαϊδάρι: 3,30 αποδράσατε», «Η επιστροφή της Μήδειας» και τηλεοπτικών σειρών («Μπολσόι Ιβάν και Μπιγκ Τζων», Αθάνατες ιστορίες αγάπης: Ελισάβετ και Ρόμπερτ Μπράουνινγκ», «Ιστορίες της ζωής», «Λεηλασία μιας ζωής», «Οι παραστρατημένοι», «Ρομαντικές ιστορίες», «Το φως του Αυγερινού»).

Ο Αλέξης Πάρνης πέθανε στις 10 Μαρτίου 2023, σε ηλικία 98 ετών.