«Μισώ τα ταξίδια και τους εξερευνητές» αναφέρει στην πρώτη φράση του πιο γνωστού του έργου «Θλιβεροί Τροπικοί» (1955) ο Κλοντ Λεβί-Στρος, ο επιφανέστερος ανθρωπολόγος του 20ού αιώνα και κύριος εισηγητής και υπέρμαχος του στρουκτουραλισμού (δομισμού). Και όμως η ζωή του γάλλου διανοούμενου υπήρξε ένα αέναο ταξίδι.
Πρωτότοκος γιος του ζωγράφου Ρεμόν Λεβί-Στρος, ο Γκιστάβ Κλοντ Λεβί-Στρος γεννήθηκε στις 28 Νοεμβρίου 1908 στις Βρυξέλλες, μεγάλωσε μέσα σε περιβάλλον διανοουμένων και καλλιτεχνών της εβραϊκής κοινότητας της Γαλλίας και ήρθε για πρώτη φορά σε επαφή με τη μαρξιστική σκέψη στα εφηβικά του χρόνια. Όνειρό του τότε ήταν να γίνει μαέστρος, έκανε μαθήματα βιολιού, ακολουθώντας τα χνάρια του βιολονίστα προπάππου του, ενώ ξεκίνησε να γράφει και μια όπερα που δεν ολοκλήρωσε ποτέ.
Από το 1927 έως το 1932, σπούδασε νομικά και φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο του Παρισιού. Σύντομα όμως βαρέθηκε και στράφηκε στην πολιτική και στην ανθρωπολογία. Στη διάρκεια των σπουδών του μάλιστα ηγήθηκε μιας σοσιαλιστικής φοιτητικής παράταξης, ενώ αργότερα συνδέθηκε με τον κύκλο του φιλοσόφου Ζαν Πολ Σαρτρ. Το 1934 εργάστηκε ως καθηγητής γυμνασίου.
Την πενταετία 1935-1939 βρέθηκε στην απέναντι όχθη του Ατλαντικού και διετέλεσε καθηγητής κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Σάο Πάολο, απ’ όπου και εξορμούσε συχνά στη βραζιλιάνικη ζούγκλα και σε άλλες απομακρυσμένες περιοχές του αμερικανικού Βορρά και Νότου, προκειμένου να μελετήσει τους γηγενείς πολιτισμούς των Ινδιάνων.
Σε μία από τις περίφημες αποστολές του, ο Στρος, συνοδευόμενος από την πρώτη του σύζυγο, την ανθρωπολόγο Ντίνα Ντρέιφους, επισκέφθηκε την περιοχή του Μάτο Γκρόσο, όπου ήρθε σε επαφή με τις φυλές Γκουαϊκούρου και Μπορόρο. Τα κεραμικά και μικροαντικείμενα που συνέλεξε εκεί παρουσιάστηκαν το 1937 σε εθνολογική έκθεση στο Παρίσι.
Στο διάστημα της γερμανικής κατοχής στη Γαλλία, κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, ο Στρος, εγγονός ραβίνου, εγκατέλειψε τη χώρα και κατέφυγε στις ΗΠΑ. Από το 1942 ως το 1945 εργάστηκε ως καθηγητής στο New School for Social Research («Νέα Σχολή για την Κοινωνική Έρευνα») της Νέας Υόρκης, ενώ την επόμενη διετία υπηρέτησε ως ακόλουθος της γαλλικής πρεσβείας στην Ουάσιγκτον. Εκεί ήρθε σε επαφή με τις θεωρίες του ρωσοεβραίου στρουκτουραλιστή (δομιστή) γλωσσολόγου Ρόμαν Γιάκομπσον και του Ελβετού Φερντινάν ντε Σοσίρ, που επηρέασαν τη μεθοδολογία του.
«Ο στρουκτουραλισμός είναι η αναζήτηση ανύποπτων αρμονιών» σύμφωνα με τον Στρος, ο οποίος προσπάθησε να εξιχνιάσει τον μύθο, τις τελετουργίες, τη συγγένεια και την τέχνη με αναφορές στην εσωτερική δόμηση των στοιχείων που τα συνθέτουν. Ο μύθος, θέμα με το οποίο καταπιάστηκε κυρίως ο Στρος, δεν είναι τίποτε άλλο από μια ιστορία με επί μέρους στοιχεία, τον τρόπο δόμησης των οποίων καλείται να απομονώσει ο ερευνητής για να κατανοήσει τη λειτουργία της ανθρώπινης σκέψης. Καλείται με λίγα λόγια να μελετήσει όλες τις εκδοχές ενός μύθου και να καταλήξει σε επαναλαμβανόμενα μοτίβα, τα οποία και κωδικοποιεί.
Άλλη θεμελιώδης αρχή του Στρος υπήρξε η πεποίθηση ότι ο πολιτισμός είναι ένα σύστημα επικοινωνίας και ότι ο άνθρωπος περνά από τη φυσική στην πολιτισμένη κατάσταση όταν αρχίζει να χρησιμοποιεί τη γλώσσα, να μαγειρεύει κτλ. Στη διάρκεια αυτού του περάσματος, ο άνθρωπος τηρεί νόμους τους οποίους δεν έχει συγκροτήσει, αλλά που είναι απόρροια των μηχανισμών του μυαλού.
Οι θεωρίες του Στρος έφεραν την έρευνα ένα σκαλοπάτι πιο κοντά στον τρόπο λειτουργίας του ανθρώπινου μυαλού και του χάρισαν την παγκόσμια
αναγνώριση. Ανάμεσα στα σημαντικότερα από τα δεκάδες βιβλία του συγκαταλέγονται το αυτοβιογραφικό οδοιπορικό του στην ενδοχώρα της Βραζιλίας με τίτλο «Θλιβεροί Τροπικοί», μία τετραλογία με γενικό τίτλο «Μυθολογικά», στην οποία αναλύονται περίπου 813 μύθοι των ιθαγενών της Αμερικής και 1.000 παραλλαγές τους, καθώς και τα «Κοιτάζω, ακούω, διαβάζω», «Φυλή και ιστορία», «Άγρια σκέψη», «Μνήμες μακρινές και πρόσφατες» κ.ά.
Το 1950 ο Κλοντ Λεβί Στρος διαδέχθηκε τον Εμίλ Ντιρκέμ ως διευθυντής σπουδών στην Ecole Pratique des Hautes Etudes («Πρακτική Σχολή Προχωρημένων Σπουδών») του Πανεπιστημίου του Παρισιού, θέση στην οποία παρέμεινε ως το 1974, ενώ το 1959 του παραχωρήθηκε η έδρα κοινωνικής ανθρωπολογίας στο Κολέγιο της Γαλλίας. Το 1973 εξελέγη μέλος της Γαλλικής Ακαδημίας, κατείχε θέση στα έδρανα της Αμερικανικής Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών.
Το όνομά του έχει συμπεριληφθεί στη Γαλλική Λεγεώνα της Τιμής, ενώ έχει παραλάβει τιμητικά διδακτορικά διπλώματα από 11 εκπαιδευτικά ιδρύματα σε όλο τον κόσμο, μεταξύ των οποίων τα πανεπιστήμια Οξφόρδης και Γέιλ.
Με επιβλητικό παράστημα και διεισδυτικό βλέμμα πίσω από τα χαρακτηριστικά γυαλιά του, εξαιρετικά φιλόμουσος και ειδικά φίλος της όπερας, λάτρης της Ιαπωνίας, βουδιστής στο τελευταίο στάδιο της ζωής, ο αιωνόβιος γάλλος διανοητής διακρινόταν από μία «εκφοβιστική ντροπαλότητα», σύμφωνα με το στενό του περιβάλλον. Στα τέλη της μακράς ζωής του έζησε σ’ ένα διακριτικό διαμέρισμα στο Παρίσι. Όσον αφορά το κεντρικό αντικείμενο της έρευνάς του, τον άνθρωπο, ο Στρος ήταν αφοπλιστικός: «Ο κόσμος ξεκίνησε χωρίς τον άνθρωπο και θα τελειώσει χωρίς αυτόν».
Ο Κλοντ Λεβί-Στρος πέθανε στο Παρίσι στις 30 Οκτωβρίου 2009, σε ηλικία 100 ετών.
Γίνε συνδρομητής με μόλις 
Facebook
Google