Νισεφόρ Νιεπς: Ένας πρωτοπόρος της φωτογραφίας

Ο Νισεφόρ Νιεπς (Nicéphore Niépce) ήταν γάλλος εφευρέτης, ο πρώτος που ανέπτυξε μια σταθερή φωτογραφική εικόνα. Θεωρείται ο εφευρέτης της φωτογραφίας, την οποία ονόμασε ηλιογραφία, ή τουλάχιστον ένας από τους πιονιέρους της φωτογραφίας.

Ο Ζοζέφ-Νισεφόρ Νιέπς γεννήθηκε στις 7 Μαρτίου 1765 στην πόλη Σαλόν-σιρ-Σον της ανατολικής Γαλλίας. Γόνος πλούσιας οικογένειας, φοίτησε σε εκκλησιαστικά σχολεία, χωρίς να ενδυθεί το ιερατικό σχήμα, όπως πολλοί πίστευαν. Υποστήριξε τη Γαλλική Επανάσταση, παρά το βασιλικό παρελθόν της οικογένειάς του (ο πατέρας του ήταν δικηγόρος στην αυτοκρατορική αυλή) και υπηρέτησε στον γαλλικό στρατό υπό τον Ναπολέοντα Βοναπάρτη.

Το 1801 εγκαταστάθηκε στην πόλη Σεντ-Λουπ-ντε-Βαρέν, επτά χιλιόμετρα από τη γενέτειρά του, όπου αφοσιώθηκε στην έρευνα για το υπόλοιπο της ζωής του.

Η εφεύρεση του «πυραιολοφόρου»

Το 1807 ο Νίσεφορ Νιεπς (μαζί με τον αδελφό του Κλοντ) εφηύρε μια μηχανή
εσωτερικής καύσης, την οποία ονόμασε «pyréolophore» («πυραιολοφόρο»), από τις ελληνικές λέξεις «πυρ», «Αίολος» και «φέρω».

Βασισμένη σ’ ένα σύστημα εμβόλου-κυλίνδρου, ανάλογο με εκείνο των βενζινοκινητήρων του 20ού αιώνα, η μηχανή αυτή, πρόδρομος της μηχανής του Καρνό, χρησιμοποιούσε ως καύσιμο σκόνη λυκοποδίου.

Τα πρώτα πειράματα με τη φωτογραφία και η εφεύρεση της ηλιογραφίας

Το 1813 άρχισε να πειραματίζεται με τη λιθογραφία, μία νέα τεχνική εκτύπωσης εκείνη την εποχή, που τον βοήθησε στη μετέπειτα ενασχόλησή του με τη φωτογραφία.

Τον Απρίλιο του 1816, ο Νιεπς πέτυχε τη λήψη της πρώτης φωτογραφίας με τη βοήθεια σκοτεινού θαλάμου, την οποία ονόμασε «héliographie» (ηλιογραφία), από τις ελληνικές λέξεις «ήλιος» και «γράφω». Αποτύπωσε τη θέα από το παράθυρο του εργαστηρίου του σε ένα φύλλο χαρτιού, ευαισθητοποιημένου με χλωριούχο άργυρο, αλλά δεν ήταν σε θέση να στερεώσει πλήρως την εικόνα.

Έτσι, στη συνέχεια για τον σκοπό αυτό χρησιμοποίησε ορισμένες ουσίες, όπως τα «βιτουμένια της Ιουδαίας», φωτοευπαθή ασφαλτικά υλικά, τα οποία σκληρύνονται κατά την έκθεσή τους στο φως. Με τη βοήθεια αυτών των ουσιών πέτυχε το 1822 την παραγωγή ενός φωτογραφικού αντιγράφου του σχήματος ενός αντικειμένου πάνω σε μια πλάκα από γυαλί.

Τέσσερα χρόνια αργότερα, το 1826, χρησιμοποιώντας σκοτεινό θάλαμο, αποτύπωσε πάλι τη θέα από το παράθυρο του εργαστηρίου του πάνω σ’ ένα φύλλο κασσίτερου. Ο κασσίτερος, ως μέταλλο, είχε το πλεονέκτημα ότι παρέμενε άθραυστος κι έτσι ήταν καταλληλότερος από το γυαλί για να χρησιμοποιηθεί στη συνέχεια και ως τυπογραφική πλάκα, όπως θα ήθελε ο Νιέπς.

Η πρώτη φωτομηχανική διαδικασία αναπαραγωγής

Ενώ ο πρώτος φωτογραφικός θάλαμος, ο οποίος φυλάσσεται σήμερα στο Πανεπιστήμιο του Τέξας στο Όστιν, δεν ήταν κατάλληλος για τον σκοπό αυτό, την ίδια χρονιά ο Νιεπς παρήγαγε σε δύο αντίτυπα μία νέα «ηλιογραφία», ένα αντίγραφο μιας προσωπογραφίας, έργου του γάλλου χαράκτη Ογκιστέν-Φρανσουά Λεμέτρ.

Έτσι, ο Νιέπς, όχι μόνο κατάφερε να επιλύσει το πρόβλημα της φωτογραφικής αναπαραγωγής φυσικών εικόνων, αλλά υπήρξε και ο εφευρέτης της πρώτης φωτομηχανικής διαδικασίας αναπαραγωγής.

Το 1827, κατά τη διάρκεια μιας επίσκεψής του στην Αγγλία, υπέβαλε ένα υπόμνημα σχετικά με την εφεύρεσή του στη Βασιλική Εταιρεία (Royal Society) του Λονδίνου. Όμως, η εμμονή του να τηρηθεί η τεχνική του μυστική εμπόδισε την περαιτέρω διερεύνησή της.

Η συνεργασία με τον Λουί Νταγκέρ

Ο Νιεπς, επειδή δεν μπορούσε από μόνος του να περιορίσει τους πολύ
μεγάλους χρόνους έκθεσης που προϋπέθετε η τεχνική του, είτε με χημικές είτε με οπτικές μεθόδους, αποδέχθηκε τελικά το 1829 την πρόταση του γάλλου ζωγράφου Λουί Νταγκέρ να συνεταιρισθούν για την τελειοποίηση και εκμετάλλευση της ηλιογραφίας.

Προτού προλάβει να δει κάποια ουσιαστική πρόοδο, ο Νισεφόρ Νιέπς πέθανε στις 5 Ιουλίου 1833 στην πόλη Σεντ-Λουπ-ντε-Βαρέν, σε ηλικία 68 ετών, χωρίς να έχει κατορθώσει να κατοχυρώσει με ευρεσιτεχνία τη μέθοδό του ή να πετύχει την εμπορική εκμετάλλευσή της.

Ο Λουί Νταγκέρ, όμως, βασιζόμενος στις γνώσεις του πέτυχε τελικά να περιορίσει δραστικά τον χρόνο έκθεσης, ανακαλύπτοντας μια νέα χημική διαδικασία, η οποία επέτρεπε την εμφάνιση και στερέωση των μη ορατών φωτογραφικών εικόνων, που παράγονται μετά από περιορισμένο χρόνο έκθεσης.