Λούντβικ Ζάμενχοφ

Ο πολύγλωσσος Πολωνός οφθαλμίατρος Λούντβικ Ζάμενχοφ είναι γνωστός για την δημιουργία της σπουδαιότερης διεθνούς τεχνητής γλώσσας, της Εσπεράντο (Esperanto).

Ο Λούντβικ Ζάμενχοφ γεννήθηκε στις 15 Δεκεμβρίου 1859 (3 Δεκεμβρίου με το Ιουλιανό Ημερολόγιο) στο πολυεθνικό Μπελοστόκ της Ρωσικής Αυτοκρατορίας (σήμερα Μπιάλιστοκ Πολωνίας) από ρωσόφωνους γονείς εβραϊκής καταγωγής. Ο πατέρας του ήταν καθηγητής Γαλλικών και Γερμανικών, από τον οποίο έμαθε τις δύο γλώσσες μαζί με τα Εβραϊκά. Στο σχολείο διδάχθηκε αρχαία ελληνικά, λατινικά και αραμαϊκά, ενώ μόνος του έμαθε αγγλικά. Σπούδασε ιατρική στη Μόσχα και τη Βαρσοβία και άσκησε πρώτα την ειδικότητα του παθολόγου και στην συνέχεια του οφθαλμιάτρου.

Ο Ζάμενχοφ μεγάλωσε σε ένα περιβάλλον φυλετικών και εθνικών προστριβών, στα ρωσοπολωνικά σύνορα, πράγμα που του ενέπνευσε την ιδέα ότι θα μπορούσε να καλλιεργηθεί πνεύμα αμοιβαίας ανοχής και κατανόησης με τη βοήθεια, κυρίως, μιας διεθνούς γλώσσας. Ύστερα από πολυετείς πειραματισμούς για την επινόηση μιας τέτοιας γλώσσας, δημοσίευσε το 1887 την μελέτη του «Η Διεθνής Γλώσσα» («Intemacia Lingvo»), με το ψευδώνυμο Doctoro Esperanto (Ελπιδοφόρος Γιατρός), , εξ ού και η ονομασία της γλώσσας Εσπεράντο.

Η νέα γλώσσα περιλάμβανε λέξεις γνωστές και εύχρηστες από όλες τις ευρωπαϊκές γλώσσες. Στην αρχή το εγχείρημά του προκάλεσε δυσμενή σχόλια, αλλά γρήγορα η επιφυλακτικότητα διαλύθηκε και η νέα γλώσσα άρχισε να αποκτά οπαδούς, επειδή ήταν απλή και εύκολη στην εκμάθησή της

Διαθέτοντας κάποια φιλολογική και γλωσσολογική επάρκεια, ο Ζάμενχοφ βελτίωσε και έθεσε σε δοκιμασία τη νέα γλώσσα μεταφράζοντας σ’ αυτήν μεγάλο αριθμό έργων, στα οποία συμπεριλαμβάνονταν η Παλαιό Διαθήκη, ο Άμλετ του Σέξπιρ, τα Παραμύθια του Άντερσεν και θεατρικά έργα των Μολιέρου, Γκαίτε και Γκόγκολ. Από τα ελληνικά μετέφρασε αποσπάσματα από τα απομνημονεύματα του φαναριώτη λόγιου Αλέξανδρου Ρίζου Ραγκαβή και ποιήματα του Αλέξανδρου Σούτσου και του Αχιλλέα Παράσχου. Το 1904, ο Ζάμενχοφ επισκέφθηκε την Ελλάδα και έγραψε στην Εσπεράντο μια λυρική περιγραφή της Ακρόπολης.

Στο πρώτο Διεθνές Συνέδριο της Εσπεράντο στη Βουλώνη της Γαλλίας (1905) και σε διάφορες συναντήσεις που ακολούθησαν, ο Ζάμενχοφ απηύθυνε ομιλίες ως εμπνευστής τής κίνησης για την καθιέρωση μιας παγκόσμιας γλώσσας, αρνήθηκε όμως την ηγεσία τής κίνησης αυτής στη συνάντηση της Κρακοβίας, στην Πολωνία, το 1912. Με έργο του «Οι βάσεις της Εσπεράντο» («Fundamento de Esperanto», 1905) έθεσε τις βασικές αρχές της δομής και μορφολογίας της νέας γλώσσας.

Ο Λούντβικ Ζάμενχοφ πέθανε στις 14 Απριλίου 1917 (1 Απριλίου με το Ιουλιανό Ημερολόγιο) στην Βαρσοβία, σε ηλικία 57 ετών. Από τον γάμο του με την Κλάρα Σίμπερνικ απέκτησε τρία παιδιά, τα οποία πέθαναν σε ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης, κατά την διάρκεια του Β Παγκοσμίου Πολέμου. Το 1960 κυκλοφόρησε η βιογραφία του, με τον τίτλο «Ζάμενχοφ, ο δημιουργός της Εσπεράντο» («Zamenhof, Creator of Esperanto»), από την αγγλίδα ποιήτρια Μάρτζορι Μπόλτον(1924-2017), που έγραψε ποιήματα στην Εσπεράντο.