Γιάννης Μαρής: Ο δημιουργός του αστυνόμου Μπέκα

Ο δημοσιογράφος και συγγραφέας Γιάννης Μαρής υπήρξε ο θεμελιωτής του αστυνομικού μυθιστορήματος στη χώρα μας, «ο Ζορζ Σιμενόν της Ελλάδας», όπως τον αποκάλεσαν οι σύγχρονοί του. Από την πένα του γεννήθηκε ο ήρωας των περισσοτέρων έργων του, ο κοντόχοντρος αστυνόμος Μπέκας, ο αμείλικτος διώκτης της παρανομίας και του εγκλήματος. Αρκετά από τα έργα του μεταφέρθηκαν στον κινηματογράφο, στο θέατρο και την τηλεόραση.

Ο Ιωάννης Τσιριμώκος, όπως ήταν το πραγματικό του όνομα, γεννήθηκε στις 6 Ιανουαρίου 1916 στην Σκόπελο, όπου υπηρετούσε ο δικαστικός πατέρας του Δημοσθένης Τσιριμώκος, και μεγάλωσε στη Λαμία. Καταγόταν από τη γνωστή πολιτική οικογένεια της Φθιώτιδας, που έχει δώσει βουλευτές, υπουργούς, Προέδρους της Βουλής κι έναν βραχύβιο πρωθυπουργό την περίοδο της «Αποστασίας», τον δεύτερο εξάδελφό του Ηλία Τσιριμώκο.

Σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, όπου σαγηνεύτηκε από τις μαρξιστικές ιδέες. Την περίοδο της δικτατορίας Μεταξά συνελήφθη για την πολιτική του δράση και οδηγήθηκε ενώπιον του ισχυρού άνδρα του καθεστώτος Κωνσταντίνου Μανιαδάκη. Το 1937 η πίστη του στον σοσιαλισμό, όπως εφαρμοζόταν στη Σοβιετική Ένωση του Στάλιν, κλονίσθηκε εξαιτίας των «Δικών της Μόσχας», στις οποίες καταδικάστηκαν κι εκτελέστηκαν πολλοί επιφανείς Μπολσεβίκοι.

Αντιστασιακή και πολιτική δράση

Κατά τη διάρκεια της Κατοχής εντάχθηκε στο ΕΑΜ, μέσω του κόμματος «Ένωση Λαϊκής Δημοκρατίας» (ΕΛΔ), που ήταν ιδρυτικό μέλος της μεγαλύτερης αντιστασιακής οργάνωσης και στην οποία ηγετικό στέλεχος ήταν ο Ηλίας Τσιριμώκος. Διετέλεσε γραμματέας της ΕΛΔ στη Στερεά Ελλάδα, μέλος του ΕΑΜ Στερεάς Ελλάδας και εθνοσύμβουλος στην Πολιτική Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης (ΠΕΕΑ), αλλιώς «Κυβέρνηση του Βουνού». Παράλληλα δημοσιογραφούσε στην εφημερίδα της ΕΛΔ «Μάχη», που εκδόθηκε μέσα στην Κατοχή.

Μετά την απελευθέρωση ασχολήθηκε με τη δημοσιογραφία, ενώ παράλληλα παρέμεινε ενεργός πολιτικά μέσα από τις γραμμές του «Σοσιαλιστικού Κόμματος – Ένωση Λαϊκής Δημοκρατίας (ΣΚ-ΕΛΔ) των Ηλία Τσιριμώκου και Αλέξανδρου Σβώλου. Εργάστηκε στις εφημερίδες «Προοδευτικός Φιλελεύθερος», «Νέα Γραμμή», «Ελεύθερος Λόγος», «Αθηναϊκή» και από το 1953 στο συγκρότημα Μπότση («Ακρόπολις», «Απογευματινή», «Πρώτο»).

Τον Νοέμβριο του 1949 κι ενώ ο Εμφύλιος Πόλεμος είχε λήξει, ο Μαρής με άλλα δύο στελέχη της «Μάχης» παραπέμφθηκαν να δικαστούν στο Έκτακτο Στρατοδικείο για επικριτικά δημοσιεύματα σχετικά με το Αναμορφωτήριο της Μακρονήσου. Ο Μαρής προφυλακίστηκε για περίπου δύο μήνες στις φυλακές Βούρλων της Δραπετσώνας και αποφυλακίστηκε κατόπιν διεθνών αντιδράσεων. Στη δίκη που έγινε τον Μάιο του 1950 αθωώθηκε. Το 1951 νυμφεύτηκε την Αθηνά Ζαφειρίου, με την οποία απέκτησε ένα γιο τον Άγγελο Τσιριμώκο.

Η δημιουργία του αστυνόμου Μπέκα

Το 1953 άρχισε να δημοσιεύει σε συνέχειες στο περιοδικό «Οικογένεια» το μυθιστόρημα «Έγκλημα στο Κολωνάκι» με ήρωα τον αστυνόμο Μπέκα. Ήταν η απαρχή μιας επιτυχημένης συγγραφικής καριέρας. Από τα γνωστότερα είναι: «Έγκλημα στα παρασκήνια», «Το μυστικό τού άσπρου βράχου» «Χωρίς ταυτότητα», «Μωρό μου», «Το χαμόγελο τής Πυθίας», «Ο άνθρωπος δίχως πρόσωπο», «Υποψίες», «Έγκλημα στη Μύκονο», «Περιπέτεια στο Άγιο Όρος» κλπ.

Συνολικά σε εφημερίδες και περιοδικά δημοσίευσε πάνω από 120 μυθιστορήματα (αστυνομικά, αισθηματικά και ιστορικά), πολλά από τα οποία κυκλοφόρησαν και αυτοτελώς σε βιβλία και κάποια από αυτά μεταφέρθηκαν στον κινηματογράφο και την τηλεόραση.

Η αρχή έγινε το 1958, όταν στους κινηματογράφους προβλήθηκε η ταινία του Ντίνου Δημόπουλου «Ο άνθρωπος του τρένου», βασισμένη στο ομώνυμο μυθιστόρημά του, με πρωταγωνιστές τον Γιώργο Παππά, την Άννα Συνοδινού και τον Μιχάλη Νικολινάκο. Θεωρείται η πρώτη αστυνομική ταινία του ελληνικού κινηματογράφου.

Στη συνέχεια έγραψε 20 σενάρια που βασίζονταν σε δικά του έργα: «Έγκλημα στο Κολωνάκι» σε σκηνοθεσία Τζανή Αλιφέρη, «Έγκλημα στο Παρασκήνιο» σε σκηνοθεσία Ντίνου Κατσουρίδη, «Χωρίς ταυτότητα» σε σκηνοθεσία Γιάννη Δαλιανίδη, «Αμφιβολίες» σε σκηνοθεσία Γρηγόρη Γρηγορίου κ.ά.

Από τις τηλεοπτικές μεταφορές έργων του ξεχώρισαν οι «Αστυνομικές Ιστορίες» (ΥΕΝΕΔ, 1973), «Υποψίες» (ΕΡΤ, 1977-1978), «Η εξαφάνιση του Τζων Αυλακιώτη» (ΕΡΤ, 1985) και «Ο θάνατος του Τιμόθεου Κώνστα» (ΕΡΤ-2, 1987).

Ο Γιάννης Μαρής πέθανε στις 13 Νοεμβρίου 1979, ύστερα από πολύμηνη μάχη με τον καρκίνο. Ήταν άνθρωπος ευχάριστος και πράος, που έχαιρε μεγάλης αγάπης και εκτίμησης μεταξύ των συναδέλφων του.