Αλίσια Αλόνσο

Η Κουβανέζα χορεύτρια και χορογράφος Αλίσια Αλόνσο υπήρξε ένας θρύλος του μπαλέτου. Η μόνη λατινοαμερικάνα που αναγορεύτηκε «prima ballerina assoluta» («Η απόλυτη κορυφαία μπαλαρίνα»), ένας συμβολικός τίτλος που αποδίδεται στις μεγάλες χορεύτριες κάθε γενιάς. Δοξάστηκε για τις ερμηνείες της στα μπαλέτα «Ζιζέλ» του Αντάμ, «Λίμνη των Κύκνων» του Τσαϊκόφσκι, «Κοπέλια» του Ντελίμπ και στο πιο μοντέρνο «Θέμα και Παραλλαγές» του Τζορτζ Μπαλανσίν.

Η Αλίσια Ερνεστίνα ντε λα Καριδάδ Μαρτίνες ντελ Χόγιο γεννήθηκε στις 21 Δεκεμβρίου 1920 στην Αβάνα. Κόρη στρατιωτικού κτηνίατρου και μοδίστρας ασχολήθηκε από μικρή με τον χορό. Το 1931, σε ηλικία 11 ετών, έκανε την πρώτη της εμφάνιση στην σκηνή και τον επόμενο χρόνο κράτησε ένα μικρό ρόλο στην «Ωραία Κοιμωμένη» του Τσαϊκόφσκι, παράσταση που έγινε στην Αβάνα στις 26 Οκτωβρίου και θεωρείται η απαρχή της μεγάλης της καριέρας. Σε ηλικία 16 ετών, παντρεύτηκε τον συμμαθητή της Φερνάντο Αλόνσο (1914-2013), με τον οποίο απέκτησε μια κόρη.

Το ζευγάρι μετακόμισε στην Νέα Υόρκη και εκεί η Αλίσια Αλόνσο έγινε μέλος του Ballet Caravan. Στην συνέχεια, άρχισε να χτίζει την σπουδαία καριέρα της ως μια από τις πρώτες σταρ του American Ballet Theater. Συμμετείχε σε χορογραφίες σπουδαίων χορογράφων όπως οι Ζορζ Μπαλανσίν, Άντονι Τιούντορ, Μισέλ Φοκίν και Ανιές Ντε Μιλ. Η συνεργασία της με τον Ιγκόρ Γιούσκεβιτς ήταν τόσο επιτυχημένη που το ζευγάρι παρομοιάστηκε με τους Μαργκότ Φοντέϊν και Ρούντολφ Νουρέγιεφ.

Το 1948 επέστρεψε στην Κούβα και ίδρυσε στην Αβάνα μια ξεχωριστή σχολή στον κόσμο του μπαλέτου και του πολιτισμού γενικότερα, που αργότερα μετεξελίχθηκε στο Εθνικό Μπαλέτο της Κούβας. Ο ηγέτης της Κουβανικής επανάστασης Φιντέλ Κάστρο προσπάθησε να δώσει στην τέχνη της Κούβας μια νέα πνοή και η υποστήριξή του στην Αλίσια Αλόνσο, ήταν μεγάλης σημασίας. «Γνώριζε ότι ήμουν πρέσβειρα πολιτισμού για την μικρή μας γη. Έβλεπε ότι είχα όραμα, είχε όμως κι εκείνος», είπε η Αλόνσο σε συνέντευξή της το 2007.

Μέσα από την σχολή, η Αλόνσο έδωσε στην Κούβα έναν πρώτης τάξεως χορευτικό θίασο και σχολείο που -παρά το μέγεθος και το γεγονός ότι η Κούβα δεν έχει παράδοση στο μπαλέτο- ανταγωνιζόταν τις καλύτερες σχολές χορού στον κόσμο. Διαμόρφωσε την Κουβανική Σχολή Μπαλέτου, που συνδύαζε του ρυθμούς και φυλετική καταγωγή.

Πολλοί θυμούνται την καταπληκτική «Ζιζέλ», την πειθαρχημένη χορεύτρια αλλά με το μεγάλο ταμπεραμέντο, να προσελκύει το κοινό με τις φιγούρες της και να μπορεί στα 40 της να αιχμαλωτίζει τα βλέμματα χορεύοντας τη «Λίμνη των Κύκνων». Και παθιασμένη χορογράφο που συνέχιζε να διδάσκει την τέχνη της μέχρι τα βαθιά της γεράματα.

Και αυτό παρά μια βαριά αναπηρία που δεν εμπόδισε την ένδοξη καλλιτεχνική της διαδρομή. Η Αλίσια Αλόνσο έχασε σχεδόν την όρασή της στην ηλικία των 20 ετών μετά τη διπλή αποκόλληση του αμφιβληστροειδούς. Η χορεύτρια διέκρινε μόνο τις σκιές, χόρεψε σχεδόν όλη τη ζωή της βρίσκοντας τον προσανατολισμό της χάρη στα φωτεινά σημάδια που διέθετε η σκηνή, σύμφωνα με τον δεύτερο σύζυγό της, τον διευθυντή του Εθνικού Μουσείου Χορού Πέδρο Σιμόν.

Η τελευταία της παράσταση δόθηκε το 1995, όταν η Αλόνσο ήταν 74 ετών. Μετά έγινε μια απαιτητική χορογράφος, πάντα αεικίνητη και κομψή με το ροζ κραγιόν στα χείλη και τα βαμμένα μακριά νύχια, που επαναλάμβανε ακούραστα κάθε κίνηση μέχρι να φτάσει στην τελειότητα, ακόμη κι αν δεν μπορούσε να δει τίποτα. «Εγώ χορεύω μέσα στο κεφάλι μου», συνήθιζε να λέει.

Η Αλίσια Αλόνσο πέθανε στην Αβάνα στις 17 Οκτωβρίου 2019 σε ηλικία 98 ετών.