Βραβείο Πρίτζκερ: Το Νόμπελ της Αρχιτεκτονικής

Το Βραβείο Πρίτζκερ (Pritzker Prize) είναι ένα διεθνές βραβείο που απονέμεται κάθε χρόνο από το 1979 σε ένα εν ζωή αρχιτέκτονα για την εξέχουσα συνεισφορά του στην αρχιτεκτονική. Είναι το σημαντικότερο βραβείο που μπορεί να λάβει ένας αρχιτέκτονας και πολλοί το χαρακτηρίζουν ως το Νόμπελ της Αρχιτεκτονικής.

Το βραβείο αθλοθετήθηκε από τον αμερικανό επιχειρηματία Τζέι Πρίτζκερ (1922-1999), συνιδρυτή της πολυεθνικής αλυσίδας ξενοδοχείων Hyatt, και τη σύζυγό του Σίντι. Ο νικητής του βραβείου επιλέγεται από μία ανεξάρτητη επιτροπή, αποτελούμενη από κριτικούς αρχιτεκτονικής, αρχιτέκτονες, ιστορικούς της τέχνης και πάτρωνες των τεχνών.

Οποιοσδήποτε αρχιτέκτονας μπορεί να προτείνει έναν υποψήφιο για το βραβείο στην κριτική επιτροπή, αλλά συνήθως λαμβάνονται υπόψη οι προτάσεις που γίνονται από κριτικούς, ακαδημαϊκούς, εξέχοντες αρχιτέκτονες και επαγγελματίες συναφών κλάδων και από τα μέλη της κριτικής επιτροπής. Στο πλαίσιο της διαδικασίας διαβούλευσης, που λαμβάνει χώρα στις αρχές του έτους, μέλη της κριτικής επιτροπής επισκέπτονται κτίρια των υποψηφίων προς βράβευση για να σχηματίσουν άποψη για το έργο τους.

Ο νικητής του βραβείου λαμβάνει ένα χάλκινο αναμνηστικό μετάλλιο (μέχρι το 1987 ένα γλυπτό του Χένρι Μουρ), που συνοδεύεται από μία επιταγή 100.000 δολαρίων. Το βραβείο απονέμεται σε ειδική τελετή, συνήθως τον Μάιο κάθε έτους, που λαμβάνει χώρα σ’ έναν αρχιτεκτονικά σημαντικό χώρο. To πρώτο βραβείο Πρίτζκερ απονεμήθηκε στις 12 Ιουνίου 1979 στον αμερικανό αρχιτέκτονα Φίλιπ Τζόνσον στο μουσείο του Νταμπάρτον Όουκς της Ουάσινγκτον, που ο ίδιος είχε σχεδιάσει.

Μόνο σε έξι περιπτώσεις επιλέχθηκαν περισσότεροι νικητές σε μία χρονιά: Το 1988 (για τον εορτασμό της 10ης επετείου του βραβείου) και το 2001, το 2010, το 2017, το 2020 και το 2021 (για την αναγνώριση και των εταίρων ενός αρχιτεκτονικού γραφείου).

Τη μερίδα του λέοντος των Πρίτζκερ έχουν λάβει αρχιτέκτονες από τις ΗΠΑ, τη Μεγάλη Βρετανία και την Ιαπωνία.

Στις 7 Μαρτίου 2023, η κριτική επιτροπή του βραβείου Πρίτζκερ ανακοίνωσε ότι το επίζηλο βραβείο για το 2023 θα απονεμηθεί στον βρετανό αρχιτέκτονα Ντέιβιντ Τσίπερφιλντ, που ανέλαβε πρόσφατα τη σχεδίαση της επέκτασης και αναβάθμισης του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου της Αθήνας.

Οι Βραβευθέντες

Έτος	Όνομα	Χώρα
1979	Φίλιπ Τζόνσον (1906-2005)	ΗΠΑ
1980	Λούις Μπαραγάν (1902-1988)	Μεξικό
1981	Τζέιμς Στέρλινγκ (1926-1992)	Μ. Βρετανία
1982	Κέβιν Ρος (1922-2019)	ΗΠΑ
1983	Ι. Μ. Πέι (1917-2019)	ΗΠΑ
1984	Ρίτσαρντ Μέιερ (1934-)	ΗΠΑ
1985	Χανς Χολάιν (1934-2014)	Αυστρία
1986	Γκόντφριντ Μπεμ (1920-2021)	Γερμανία
1987	Τάνγκε Κένζο (1913-2005)	Ιαπωνία
1988	Γκόρντον Μπέρνσαφτ (1909-1990) Όσκαρ Νιεμάιερ (1907-2012)	ΗΠΑ Βραζιλία
1989	Φρανκ Γκέρι (1929-)	ΗΠΑ
1990	Άλντο Ρόσι (1931-1997)	Ιταλία
1991	Ρόμπερτ Βεντούρι (1925-2018)	ΗΠΑ
1992	Άλβαρο Σίζα (1933-)	Πορτογαλία
1993	Μάκι Φουμιχίκο (1928-)	Ιαπωνία
1994	Κριστιάν ντε Πορτζαμπάρκ (1944-)	Γαλλία
1995	Άντο Ταντάο (1941-)	Ιαπωνία
1996	Ραφαέλ Μονέο (1937-)	Ισπανία
1997	Σβέρε Φεχν (1924-2009)	Νορβηγία
1998	Ρέντζο Πιάνο (1937-)	Ιταλία
1999	Νόρμαν Φόστερ (1935-)	Μ. Βρετανία
2000	Ρεμ Κόλχας (1944-)	Ολλανδία
2001	Ζακ Χέρτζογκ (1950-) Πιέρ ντε Μερόν (1950-)	Ελβετία
2002	Γκλεν Μάρκατ (1936-)	Αυστραλία
2003	Γερν Ούτσον (1918-2008)	Δανία
2004	Ζάχα Χαντίντ (1950-2016)	Μ. Βρετανία
2005	Τομ Μέιν (1944-)	ΗΠΑ
2006	Πάουλο Μέντες ντα Ρόσα (1928-2021)	Βραζιλία
2007	Ρίτσαρντ Ρότζερς (1933-2021)	Μ. Βρετανία
2008	Ζαν Νουβέλ (1945-)	Γαλλία
2009	Πέτερ Τσούμτορ (1943-)	Ελβετία
2010	Καζούγιο Σετζίμα (1956-) Ριούε Νισιζάβα (1966-)	Ιαπωνία
2011	Εντουάρντο Σόουτο ντε Μόουρα (1952-)	Πορτογαλία
2012	Γουάνγκ Σου (1963-)	Κίνα
2013	Τόγιο Ίτο (1941-)	Ιαπωνία
2014	Μπαν Σιγκέρου (1957-)	Ιαπωνία
2015	Φράι Ότο (1925-2015)	Γερμανία
2016	Αλεχάντρο Αραβένα (1967-)	Χιλή
2017	Ραφαέλ Αράντα (1961-) Κάρμε Πιχέμ (1962-) Ραμόν Βιλάλτα (1960-)	Ισπανία
2018	Μπαλκρίσνα Ντόσι (1927-2023)	Ινδία
2019	Ισοζάκι Αράτα (1931-2022)	Ιαπωνία
2020	Ιβόν Φάρελ (1951-) Σέλεϊ ΜακΝαμάρα (1952)	Ιρλανδία
2021	Αν Λακατόν (1955-) Ζαν-Φιλίπ Βασάλ (1954-)	Γαλλία
2022	Φρανσίς Κερέ (1965-)	Μπουρκίνα Φάσο
2023	Ντέιβιντ Τσίπερφιλντ (1953-)	Μ. Βρετανία