Άγιος Χριστόφορος

Άγιος της Χριστιανοσύνης, που μαρτύρησε για την πίστη του στα χρόνια του Ρωμαίου αυτοκράτορα Δέκιου το 251 μ.Χ. Η μνήμη του τιμάται στις 9 Μαΐου από την Ορθόδοξη Εκκλησία και στις 25 Ιουλίου από την Καθολική.

Σύμφωνα με την παράδοση, καταγόταν από βάρβαρη φυλή και ονομαζόταν Ρέπροβος (reprobus = κολασμένος στα λατινικά). Ήταν πανύψηλος, δυνατός και πολύ άσχημος στην όψη. Στη διάρκεια ενός πολέμου της φυλής του με τους Ρωμαίους συνελήφθη αιχμάλωτος. Μεταφέρθηκε στην Αντιόχεια και λόγω των σωματικών του προσόντων εντάχθηκε στις ρωμαϊκές λεγεώνες. Κατά τη διάρκεια της παραμονής του στην Αντιόχεια μεταστράφηκε στον Χριστιανισμό, βαπτίστηκε από τον τοπικό επίσκοπο Βαβύλα, τον μετέπειτα ιερομάρτυρα, και έλαβε το όνομα Xριστόφορος ή Χριστοφόρος.

Λίγο μετά τη βάπτισή του, ο Χριστόφορος είδε κάποιους χριστιανούς να κακοποιούνται από ειδωλολάτρες. Υπερασπίστηκε σθεναρά τους ομοδόξους του, αλλά καταγγέλθηκε στον αυτοκράτορα Δέκιο, ο οποίος διέταξε τη σύλληψή του. Ένα στρατιωτικό απόσπασμα άρχισε να τον αναζητεί. Μετά από αρκετές ημέρες έρευνας, αποκαμωμένοι και νηστικοί, οι στρατιώτες ανακάλυψαν τον Χριστόφορο, τη στιγμή που ετοιμαζόταν να γευματίσει με ένα κομμάτι ξερό ψωμί. Με την προσευχή, ο Χριστόφορος κατόρθωσε να πολλαπλασιάσει τον λιγοστό άρτο και να χορτάσει όλους τους στρατιώτες. Έκπληκτοι αυτοί για το θαύμα πίστεψαν στον Χριστό.

Όταν ο αυτοκράτορας πληροφορήθηκε το γεγονός, συνέλαβε και αποκεφάλισε τους στρατιώτες τού αποσπάσματος, ενώ προσπάθησε με υποσχέσεις και κολακείες να μεταπείσει τον Χριστόφορο. Του έστειλε και δύο γυναίκες ελευθέρων ηθών, την Ακυλίνα και την Καλλινίκη, ελπίζοντας ότι με τα θέλγητρά τους θα τον σαγήνευαν και θα τον παρέσυραν. Όχι μόνο δεν συνέβη αυτό, αλλά οι δυο γυναίκες έγιναν Χριστιανές, αφού πείστηκαν από τον Χριστόφορο να επανέλθουν στο δρόμο της αρετής. Όταν το πληροφορήθηκε ο Δέκιος εξαγριώθηκε και διέταξε τον αποκεφαλισμό, τόσο του Χριστόφορου, όσο και των δύο γυναικών (251 μ.Χ.). Η μνήμη της Ακυλίνης και της Καλλινίκης συνεορτάζεται με αυτή του Αγίου Χριστόφορου στις 9 Μαΐου.

Στην αγιογραφία, ο Άγιος Χριστόφορος εικονίζεται να μεταφέρει στον ώμο του τον Χριστό. Η παράδοση αναφέρει ότι περνούσε τους οδοιπόρους από ένα χείμαρρο, επειδή δεν υπήρχε γέφυρα. Όταν πέρασε και τον Χριστό πήρε το όνομά του Χριστόφορος («Χριστόν φέρει»). Σε κάποιες εικόνες παριστάνεται ως κυνοκέφαλος, επειδή σύμφωνα με την παράδοση καταγόταν από το έθνος των Κυνοκεφάλων.

Στη λαϊκή παράδοση ο μεγαλομάρτυρας Χριστόφορος θεωρείται προστάτης των χωραφιών και των αμπελιών από τις δυσμενείς καιρικές συνθήκες και ιδιαίτερα από τη χαλαζόπτωση. Είναι, επίσης, προστάτης Άγιος των αυτοκινητιστών, των οδοιπόρων και του Σώματος Εφοδιασμού - Μεταφορών (ΣΕΜ) του Ελληνικού Στρατού. Ο Μεγαλομάρτυρας Χριστόφορος είναι, μεταξύ άλλων, πολιούχος Άγιος του Αγρινίου, του Βίλνιους, της Ρίγα, της Αβάνας, του Μπραουνσβάιχ, του Μακλεμβούργου και της Ζιρόνα.

Υμνολογία

Απολυτίκιον

Στολαίς ταις εξ αίματος, ωραϊζόμενος, Κυρίῳ παρίστασαι, τω Βασιλεί ουρανών, Χριστοφόρε αοίδιμε· όθεν συν Ασωμάτων, και Μαρτύρων χορείαις, άδεις τη τρισαγίω, και φρικτή μελωδία, διό ταις ικεσίαις ταις σαις, σώζε τους δούλους σου.

Κοντάκιον

Χριστόν φέρων ένδοξε, εν τη ψυχή σου, ισχυρώς κατέβαλες, των εναντίων τας αρχάς· διο Χριστόν εκδυσώπησον, ω Χριστοφόρε, υπέρ των ψυχών ημών.

Μεγαλυνάριον

Μάρτυς ακατάπληκτος και στερρός, πέλων τη ιδέα, Χριστοφόρε και τω νοί, των αντικειμένων, κατέπληξας τα στίφη, αθλήσας υπέρ φύσιν, πόθω του Κτίστου σου.

Λαογραφία

Την ημέρα της εορτής του Αγίου Χριστοφόρου, οι γεωργοί δεν εργάζονταν, όπως και την προηγουμένη του Αγίου Ιωάννη του Ευαγγελιστή, για μην πέσει χαλάζι και καταστραφεί η σοδειά τους. Σε πολλά μέρη της Ελλάδας, ο Μάης λέγεται «Χαλαζάς» ή «Βροχάρης», επειδή τότε συμβαίνει να πέφτει χαλάζι ή να βρέχει. Ας σημειωθεί ότι σε πολλές περιοχές της Ελλάδας η βροχή τον Μάιο θεωρείται καταστροφική για τη γεωργία. Σχετική η παροιμία «Στων αμαρτωλών τη χώρα, το Μάη μήνα βρέχει», γνωστή και με την παραλλαγή «Στον καταραμένο τόπο, το Μάη μήνα βρέχει».

Τέχνη

Στις 9 Μαΐου 2022, ο ηθοποιός Χριστόφορος Αντωνιάδης παρουσίασε την θεατρική παράσταση «Άγιος Χριστόφορος» με θέμα τον ανατρεπτικό βίο του μάρτυρα Χριστοφόρου στον προαύλιο χώρο της Ιεράς Πατριαρχικής και Σταυροπηγιακής Μονής Βλατάδων, στην Άνω Πόλη της Θεσσαλονίκης. «Aν επέλεγα να διηγηθώ στον τετράχρονο ανιψιό μου μια ιστορία, πίστης, διαφορετικότητας, αγάπης και συγχώρεσης θα ήταν αυτή. Η ζωή του μάρτυρα Χριστοφόρου», ανέφερε σε δηλώσεις του ο Χριστόφορος Αντωνιάδης που έγραψε το κείμενο και σκηνοθέτησε την παράσταση.