Η αναγγελία της υποτίμησης

Στις 9 το βράδυ της 9ης Απριλίου 1953, ανήμερα των 44ων γενεθλίων του, ο Υπουργός Συντονισμού, Σπύρος Μαρκεζίνης, αιφνιδιάζει τους πάντες και ανακοινώνει από το κρατικό ραδιόφωνο (τότε ΕΙΡ, νυν ΕΡΑ) πως από εκείνη τη στιγμή η επίσημη σχέση του αμερικανικού νομίσματος και της δραχμής καθορίζεται στις 30.000 δραχμές το δολάριο, δηλαδή επιβάλλει μια γενναία υποτίμηση της τάξεως του 50%. Αναλόγως αναπροσαρμόζονται και οι τιμές σε δραχμές όλων των άλλων ξένων νομισμάτων. Αργότερα θα αφαιρεθούν τα τρία μηδενικά και η σχέση θα διαμορφωθεί στο1 δολάριο=30 δραχμές.

Βέβαια, η απόφαση για την υποτίμηση της δραχμής δεν πάρθηκε εν θερμώ από τον εκτροχιασμό του προϋπολογισμού ήδη από τον μήνα Μάρτιο. Το σχέδιο δουλευόταν από καιρό από τον Μαρκεζίνη και ήταν πλήρως ενημερωμένοι γι’ αυτό ο πρωθυπουργός, Αλέξανδρος Παπάγος, ο Υπουργός Εμπορίου, Θάνος Καψάλης (στενός συνεργάτης του Μαρκεζίνη), ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδας, Γεώργιος Μαντζαβίνος, η αμερικανική πρεσβεία στην Αθήνα διά των διπλωματικών υπαλλήλων Τσαρλς Γιοστ και Αλ Κοστάντζο, καθώς και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Ο μόνος που γνώριζε το ακριβές ποσοστό της υποτίμησης και την ακριβή ημερομηνία της ανακοίνωσής, εκτός του Μαρκεζίνη, ήταν ο πρωθυπουργός Παπάγος.

Στη ραδιοφωνική του ομιλία ο Μαρκεζίνης αιτιολόγησε την κυβερνητική απόφαση για την τόσο δραστική υποτίμηση της δραχμής: «Με αδικαιολογήτως ευθηνήν τιμήν του δολλαρίου, συμφέρουσα ήτο η εξαγωγή κεφαλαίων εις το εξωτερικόν και ο ελληνικός τουρισμός εις την αλλοδαπήν. Όταν το ελληνικό νόμισμα αποκτήση την πραγματικήν αξίαν του και καταστή ευθηνότερον, τότε συμφέρον θα είναι ο εξ αλλοδαπής τουρισμός εις την Ελλάδα και ο επαναπατρισμός ελληνικών κεφαλαίων εις την πατρίδα ή και η διευκόλυνσις προσελκύσεως γενικώς ξένου κεφαλαίου. Προσέλκυσις δε ξένου κεφαλαίου και προώθησις της πολιτικής των επενδύσεων δεν αποτελεί απλώς εν εκ των κυριοτέρων μελημάτων της κυβερνήσεως, αλλά ταυτοχρόνως και την βασικήν ελπίδα της αναγεννήσεως του τόπου». Ο Μαρκεζίνης ανακοινώνει την κατάργηση όλων των κλειστών επαγγελμάτων, την απελευθέρωση των εισαγωγών και την πάταξη της κερδοσκοπίας.

Όσον αφορά την επιλογή της 9ης Απριλίου για την υποτίμηση της δραχμής, ο Μαρκεζίνης δίνει τη δική του εξήγηση: «Διεδόθη σκοπίμως ότι επελέγη η 9η Απριλίου, διότι συνέπιπτε με την ημέρα των γενεθλίων μου (9 Απριλίου 1909, δηλαδή την 99η ημέρα του έτους). Η αλήθεια, όμως, ήταν διαφορετική. Η 9η Απριλίου ήταν Μεγάλη Πέμπτη και οι επόμενες πέντε ημέρες ήταν ημέρες αργίας. Έτσι θα απεφεύγετο ενδεχομένη άμεση αντίδραση, χωρίς να χρειασθεί να κλείσει το Χρηματιστήριο, πράξη που ενείχε τους δικούς της κινδύνους».