Καλλυντήρια και Πλυντήρια

Δύο γιορτές των Αρχαίων Αθηναίων, που εξετάζονται μαζί, μια και υπήρχε στενή συνάφεια μεταξύ τους. Τα Καλλυντήρια (24 του μηνός Θαργηλιώνος) δεν ήταν τίποτε άλλο από το σκούπισμα του ιερού της Αθηνάς Πολιάδος στην Ακρόπολη (καλλύντριον = σκούπα), ενώ τα Πλυντήρια (25 του μηνός Θαργηλιώνος) αφορούσαν τον καθαρισμό του ξοάνου της θεάς.

Πέρα από τον αυτονόητο καθαρισμό για τη συντήρησή του, επιτελούνταν και μια βαθύτερη κάθαρση του ξοάνου, που αντιπροσώπευε τη θεότητα. Το ξόανο «μολυνόταν» από τις άσχημες πράξεις των ανθρώπων και η πλύση με θαλασσινό νερό πιστευόταν ότι αφαιρούσε το μίασμα.

Μέλη του γένους των Πραξιεργιδών, που ανήκαν στο αθηναϊκό ιερατείο, τύλιγαν σε ύφασμα το ξόανο της θεάς και το έδιναν σε δύο γυναίκες, τις επονομαζόμενες «λουτρίδες» ή «πλυντρίδες», για να το πλύνουν. Προηγουμένως, οι Πραξιεργίδες έβγαζαν από το ξόανο τον παλιό πέπλο και τα κοσμήματα, με τα οποία ήταν στολισμένο.

Σχηματιζόταν μια πομπή για τη μεταφορά του ξοάνου στο Φάληρο, όπου και αποδιδόταν προσφορά στη θεά (αρμαθιά με ξερά σύκα). Μετά το πλύσιμο του ξοάνου και του πέπλου, το βράδυ της ίδιας μέρας, το ξόανο επέστρεφε στην Ακρόπολη και πάλι με πομπή. Εκεί το έντυναν και το στόλιζαν εκ νέου.